schrijf

Victorine – een lang verwacht kinderboek

In de brugklas gingen we naar het Universiteitsmuseum in Utrecht. Daar moest je in het gastenboek je naam opschrijven en wat je later hoopte te worden. Ik aarzelde, weet ik nog. Zou ik eerlijk zijn en dan misschien uitgelachen worden? Het was de eerste keer dat ik in de buitenwereld uitsprak een kinderboek te willen schrijven.

Nu is het zover. De postbode droeg vorige week een doos vol prentenboeken ons portiek in. Met op het omslag mijn naam en die van Annemarie van Haeringen, een van Nederlands meest fantastische illustratoren. De bijzondere uitgeverij Hoogland & Van Klaveren tekende voor de publicatie.

Tot aan dat moment is er heel wat water door de Rijn gestroomd. Eenmaal volwassen bleek ik een heleboel dromen te willen verwezenlijken, ze buitelden voortdurend vrolijk over elkaar heen. En mijn museumambities kregen meestal voorrang. Toch ontstond al weer een poos geleden het idee voor dit kinderboek, over een onderwerp waar ik veel over heb nagedacht.

Altijd wanneer ik een artikel lees over pesten, of mensen erover hoor spreken betwijfel ik of wel écht wordt begrepen waarom het zo erg is en waar dat door komt. En merk ik hoe onmachtig volwassenen zijn om kinderen te helpen. Wat als ik daarover een boek zou kunnen schrijven voor kinderen én voor volwassenen? Een verhaal waarin het woord ‘pesten’ niet voorkomt, maar dat de lezer doet voelen wat het betekent. Inzichtelijk maakt dat je eigen innerlijke stem dan door de buitenwereld wordt overgenomen. En dat je als gepest kind ‘de klus’ van de pesters zelf afmaakt. Met aan het einde van het boek de voorwaarde voor welke oplossing dan ook: de terugkeer naar ‘het authentieke zelf’. Ik heb een kinderboek willen schrijven dat hen die worstelen met zichzelf een hart onder de riem steekt en dat zowel empathie als begrip wekt. 

Een enthousiasmerende omgeving helpt als je iets wilt maken en die heb ik. Het blijft daarom misschien toch de vraag of mijn eerste kinderboek getiteld Victorine er zou zijn gekomen zonder de stimulans van Liesbeth ten Houten, oud-uitgever van Uitgeverij Leopold en ontdekker van onder anderen auteur Tonke Dragt en illustrator Max Velthuijs. Nadat Liesbeth een eerste proeve had gelezen, stuurde zij mij om de paar maanden ultrakorte berichten om mij vriendelijk maar ferm te sommeren voort te gaan.

In de zomer van 2018 stuurde ik, na groen licht van Liesbeth, de allereerste versie van ‘Victorine’ naar Uitgeverij Hoogland & Van Klaveren. Ik kende geen van de uitgevers persoonlijk en dat leek me een goed uitgangspunt. Als jouw verhaal dan uit de berg manuscripten wordt gevist die jaarlijks bij iedere uitgeverij landt, is het wonder maximaal. Een paar weken later belde Frank van Klaveren mij, een van beide uitgevers. Dat gebeurde juist toen ik uit onze tent kroop, we kampeerden op dat moment een paar weken in Frankrijk. Bij het vouwtafeltje met het rinkelende mobieltje aarzelde ik even, waarna ik met roffelend hart opnam. Of ik naar Hoorn wilde komen om kennis te maken en over het manuscript te praten.

Na de vakantie ging ik per trein naar Hoorn. Ik arriveerde een uur te vroeg en wisselde steeds onrustig van terras, om één minuut na het afgesproken tijdstip aan te bellen bij het fraaie, historische pand bij de haven, waarin de uitgeverij is gevestigd. Uitgever Arthur Hoogland en redacteur Berd Ruttenberg begrepen wat ik voorheb met ‘Victorine’ en vonden het concept oorspronkelijk.

Onafhankelijk van elkaar bleken we ons er zelfs de tekeningen van dezelfde illustrator bij voor te stellen: Annemarie van Haeringen. Vanwege haar sensitieve lijnvoering, fraaie kleurgebruik, en haar vermogen om door middel van de lichaamshoudingen van haar personages gevoelens tot uitdrukking te brengen. Maar al snel liet de uitgeverij mij weten dat zij voor lange tijd bezig zou zijn met andere, eerdere opdrachten. Het had geen zin om haar te vragen. Toen ik Annemarie het manuscript veel later op hoop van zegen toch mailde, op haar eigen verzoek, bleek het haar tot mijn geluk te interesseren. In overleg met de uitgeverij besloot ik geduld te oefenen en te wachten op de enige echte Annemarie van Haeringen, wier werk me zo na aan het hart ligt.

Den Haag | november 2020

De tijd ging vlug. Ik werkte verder aan de tekst: breidde eerst uit, kortte toen weer in en zocht naar cadans en spiegeling. Minder woorden, meer betekenis. En ‘lucht’, want die heb je als lezer nodig. Net zo lang polijstte ik als nodig was. In de herfst van 2020 – midden in de pandemie – kwam Annemarie naar Den Haag, waar we op grote afstand van elkaar intensief van gedachten wisselden over de aard van illustreren en over ‘Victorine’. Het kwetsbare maar veerkrachtige meisje dat tegen de verdrukking in ontdekt wie zij is.

Op de dag dat Ricardo en ik in de lente van 2021 met elkaar trouwden, tekende ik ook het contract met de uitgeverij. En in datzelfde seizoen reden we naar Annemarie in Limmen om alle illustraties voor ‘Victorine’ te bekijken in haar lichte zolderatelier. Ze was helemaal klaar en had vanaf januari in één ruk door gewerkt aan het boek. “Het stroomde”, vertelde ze – het ene na het andere beeld was onder haar handen ontstaan, op een intuïtieve en experimenterende manier.

De hoofdpersoon Victorine is steeds klein geplaatst in grote kleurvlakken. De enkele motieven om haar heen, soms getekend met bescheiden grafietpotlood, verduidelijken de context. Veel wordt aan onze verbeelding overgelaten. Iedere tekening is betekenisvol. En troostrijk. Kleine Victorine in een grote wereld, met een dun lijfje en ontroerend, wild haar – steeds de afdruk van Annemaries zorgvuldig geplaatste vingerafdruk.

Atelier van Annemarie van Haeringen | Limmen | voorjaar 2021

Na al het kijken en de soep stapten we op kaplaarzen door het weiland en stelde Annemarie mij en Ricardo voor aan geit ‘Sneeuwwitje’ uit haar met een Zilveren Penseel bekroonde prentenboek ‘Sneeuwwitje breit een monster’. Wat waren we blij die dag. En nu opnieuw, ons prentenboek ‘Victorine’ in handen houdend.

Ver voordat ik ook maar één woord op papier had gezet, was het mijn vriendin Jonieke van Es (1966-2012) die in 2010 – ogenschijnlijk vanuit het niets – tijdens haar tafelrede bij het etentje ter gelegenheid van haar eigen promotie verklaarde dat ik ooit een kinderboek zou schrijven. Aan haar is dit boek opgedragen. Joniekes woorden vatten post in mij, als een belofte van mij aan haar, en aan mezelf.

Den Haag, 10 oktober 2021


Nu is de belofte ingelost. Victorine fietst de wereld in!

Voor het basisonderwijs, groep 3 tot en met 5, schreef ik een lesbrief rondom ‘Victorine’, met twee lessen voor in de klas. 

Het prentenboek ‘Victorine’ is te koop bij de boekwinkel.

‘Victorine’ op de plank bij Stokstaart Kids Concept Store | Den Haag | september 2021