foto Astrid Hulsmann, 2012
‘Hij was geroerd en gelukkig – keek, keek en bleef maar kijken’, schreef ik op vrijdag 17 februari 2012 in mijn dagboek . ‘Hij’ is Sieb Posthuma. Kijken deed hij die dag op de tentoonstelling van zijn eigen tekeningen en schetsen voor het kinderkunstboek ‘Calder – de draad van Alexander’. Het zesde deel uit de serie die het Kunstmuseum Den Haag sinds 2010 in samenwerking met Uitgeverij Leopold uitbrengt.
Het was nog vóór de besloten opening waarvoor al zijn vrienden uitgenodigd waren. Ik legde die dag de laatste hand aan zijn tentoonstelling in de kindermuseumzaal. Dat hij me vrij had gelaten bij het samenstellen en inrichten ervan mag een wonder heten, want iedereen die Sieb kende, weet hoe snel hij bezorgd raakte als hij niet van A tot Z de regie had.
Op de dag voor de opening kwam hij – wat nerveus – kijken hoe het was geworden, als altijd vergezeld door zijn man Ton Meijer. Ik had mij teruggetrokken in de gang om hen samen dat moment op zaal te gunnen maar keek wel steels mee vanachter de glazen tussendeur. Eigenlijk heb ik mijn dagboek niet nodig om me te herinneren hoe stralend Sieb er rondkeek, maar teruglezend lijkt mijn herinnering ruim zeven jaar na dato wel ‘meer wáár.’
Op 8 februari 2012 was het begonnen. De kindermuseumzaal stond er toen nog leeg en zielloos bij, de voorgaande tentoonstelling was juist uitgeruimd. Sieb had de wens geuit om een wandschildering te maken op zaal. Aldus geschiedde. Sieb, Ton, en een vriendelijke Vlaamse cameraman en ik sloten ons die dag op zaal in waar een warmtekanon stond te ronken om de dat jaar hevige winterkou uit de museumzaal te verdrijven. Ik was bezorgd dat Sieb last zou krijgen van koude handen. Hij had spiksplinternieuwe Japanse kwasten meegebracht en verse flessen Oost-Indische inkt die hij mij verheugd liet zien.
Terwijl de filmcamera draaide (Canvas TV maakte in die periode een documentaire over zijn werk) overzag Sieb allereerst in rust de grote witte wand. Daarna begon hij – met een decoratief Bretons gestreept shirt aan en I-pod-dopjes in zijn oren – helemaal linksonder op de wand, net boven de plint. Op een krukje aan de andere kant van de zaal keek ik gebiologeerd toe.
Al snel baanden de zwarte lijnen zich trefzeker, vloeiend en ogenschijnlijk moeiteloos een weg over de bepaald niet gladde wand. Hier een tuin met pauw, daar ontstond een stad met wolkenkrabbers met tussendoor het figuurtje Alexander. Vrij naar het werk van de kunstenaar Alexander Calder. De tentoonstelling van diens werk in het museum vormde de aanleiding voor het kinderkunstboek.
Het flatterende shirt en de oordoppen gingen al snel uit. Warm geworden door de inspanning vervolgde hij zijn werk in onderhemd. Soms was het een poos stil, dan weer overlegden we, of deed Ton een maffe act tussendoor. Aan het einde van de dag was er een wandschildering die de hele museumzaal tot leven bracht.
Sommige kunstenaars geven in hun werk uitdrukking aan de donkere kant van het bestaan, anderen kiezen voor ‘het licht’. Sieb behoorde tot de laatste categorie, maar kende ‘het donker’ van heel nabij zoals hij ook meermaals heeft verklaard in interviews. Wat hij wilde met zijn tekeningen was vrolijkheid en fantasie verspreiden, mensen overtuigen van de gelukkige kant van het leven. Maar niet alleen anderen, denk ik nu, óók of misschien wel vooral zichzelf.
Zijn tekeningen en de handeling van het tekenen gaven ook hém vreugde. En die had hij nodig. Zoals je door grappen te maken of te zingen op een dag dat je je somber voelt ook jezelf in een betere stemming brengt. Om zijn werk te kunnen maken en het dreigende donker op afstand te houden had Sieb geluk, schoonheid en veel aandacht nodig. Een kwetsbaar evenwicht.
Misschien is dat wat de illustraties van Sieb Posthuma hun bijzondere sprankel verleent: lichtheid als antwoord op de zwaarte. Zoals complementaire kleuren die elkaar verhevigen. Want de zwaarte in hem bleef en werd in de loop der jaren sterker
‘Maar wat Alexander het liefste deed was zomaar iets maken. Iets waar je om moest lachen.’
Uit: ‘Calder – De draad van Alexander’ | Sieb Posthuma | Uitgeverij Leopold & Kunstmuseum Den Haag | 2012
We bleven in contact, ook na de tentoonstelling en buiten het museum om. Zelfs koesterden we een plan om samen een prentenboek te maken. Op 28 juli ontving ik een in juni geschreven prentbriefkaart van Sieb waarop stond dat hij hoopte mij en mijn vriend-man snel weer te zullen zien. Het heeft niet zo mogen zijn. Een paar dagen later kreeg het donker hem definitief te pakken. Op zondag 3 augustus 2014 kwam er een einde aan het leven en het oeuvre van Sieb Posthuma.
Wat ons rest zijn herinneringen en een fantastisch oeuvre. Laten we nooit stoppen met het bekijken, lezen en voorlezen van de boeken van de unieke kunstenaar die Sieb Posthuma was.
Gerelateerde berichten:
Powered by Contextual Related Posts