kijk

Dan Gonen – voor wie gedichten wil dragen

“Kleding wordt als visuele kunst nog altijd onderschat. […] Je kunt er gevoelens en gedachten mee uitdrukken.”

Dan Gonen (2005)

In de zomer van 2005 stuurde mijn moeder me met de post een NRC-artikel uit een serie over talentvolle studenten Modevormgeving die dat jaar eindexamen deden aan de Rietveld Academie. Het stuk ging over Dan Gonen (1978). Ze vond zijn werk bij mij passen en daarin had ze gelijk. Ik was in die periode op zoek naar een outfit voor de opening van Wonderkamers en had samen met Marie-Jose Raven, de toenmalige museumpersvoorlichter en mijn vriendin, al een aantal keren de meest curieuze creaties van academiestudenten gepast om steeds tot de slotsom te komen dat ik mijzelf niet meer was.

Juist toen ik het bijna wilde opgeven, kwam Dan Gonen op mijn pad. Kleding – eenvoudig van lijn, terughoudend van kleur, gemaakt van kwalitatief goede materialen – die via gezeefdrukte, geborduurde en geappliqueerde motieven betekenissen en verhalen aan het licht brengt. Vooral dat laatste raakte me. Ik kende niet veel voorbeelden van ontwerpers die van kleding vertellingen weten te maken. Dat hij naar ik later hoorde, voordat hij van Israël naar Nederland verhuisde, gedichten publiceerde verbaast niet.

In het genoemde krantenartikel werd een rok uitgelicht van traditionele krijtstreepstof, waarbij de op zich klassieke lijnen op de stof veranderen in verwijzingen naar lezen en schrift door hierop aangebrachte, verfijnde zeefdrukmotieven van opengeslagen boeken. Rode leeslinten zijn los aangenaaid voor de versterking van het effect. Even eenvoudig als fantasievol. Dit klonk als kleding waar ik me met een bijzonder gevoel van geluk in zou kunnen bewegen. Kort daarna maakte ik mijn opwachting bij Dan Gonen in Amsterdam.

In een kleinere maat voerde Gonen voor mij opnieuw een van zijn eindexamenwerkstukken uit: een licht grijswollen rok met daarop gezeefdrukt een bordurend, dagdromend meisje. Dat wat zij borduurt, is door hem in garen aangebracht op de stof. Haar gedachten in de vorm van geappliqueerde cirkels. Het is pas terwijl ik dit stuk schrijf dat ik de analogie met een van mijn eigen illustraties ontdek. Ook ontwierp hij speciaal voor mij een top van donkergrijze tricot waarop de maan en de sterren figureren.

Geen andere outfit had bij de opening symbolisch beter tot uitdrukking kunnen brengen hoeveel fantasie en nijverheid ik aan de dag had gelegd om Wonderkamers te doen ontstaan. Bij wijze van handtasje voegde ik zelf een klein antiek mandje toe, als ode aan de verbeeldingskracht en de bescheidenheid van de kinderwereld.

Op wonderbaarlijke wijze hebben zowel Dan als ik alle foto’s weten weg te toveren die er die avond van ons zijn gemaakt. Foto’s van zijn kleding voor mij maakte ik opnieuw – nu zonder mijzelf erin. En dat mijn genegenheid voor Dan diep gaat, behoeft gelukkig geen beeldmateriaal als bewijs.

“Ik wil een balans vinden tussen draagbare kleding en het uiten van mijn ideeën en gevoelens. Kleding moet voor mij kunst blijven.”

Dan Gonen (2005)

J&M Zweerts Fotografie | Kunstmuseum Den Haag | Tentoonstelling Fashion NL: The next generation | 2006

De ontwikkeling van de draagbare objecten van Dan Gonen ging in 2006 vloeiend verder. Met vier beeldschone ontwerpen die de seizoenen symboliseren won Dan Gonen in Parijs glansrijk de Lancôme Colour Design Award. Zijn subtiele ontwerpen – stel je voor: een herfstmantel met daarop een wolf en diens pootafdrukken, of een zomerjurk met zonnestralen die overlopen in potloden en die weer in slangen – vielen op in het theatrale spektakel van de andere inzendingen. Mijn collega Madelief Hohé, conservator van de afdeling Mode van Kunstmuseum Den Haag organiseerde dat jaar de tentoonstelling Fashion NL: the next generation. De ontwerpen van Dan Gonen maakten hier deel van uit en ik kon helpen bij de installatie ervan in ‘mijn eigen’ museum.

Dat Dan Gonen meer een autonoom kunstenaar is dan een modeontwerper in de houdgreep van vier collecties per jaar werd steeds evidenter. Ook na de prijs liet hij zich niet verleiden tot de ratrace van de commerciële modewereld en bleef consequent zijn eigen weg gaan. Zijn motto ‘outside fashion’ is veelzeggend. Hij streeft als kunstenaar onafhankelijke expressie na in het bereik van kleding. Contrair aan de primaire doelstelling van mode waarin het tegemoetkomen aan de smaak van de koper centraal staat om zoveel mogelijk kleding te kunnen verkopen.

Recent was er een solotentoonstelling van Dan Gonen getiteld Dionysos draagt Kringloop bij Kunstruimte Lokaal Utrecht. Daar stelde hij zijn meeste recente werk tentoon, bestaande uit door hem met betekenissen verrijkte bestaande kleding met daarbij Dionysos, de Griekse god van de groeikracht, als rode draad. Er waren fraaie stukken te zien, hangend aan de wand op  hangers en bustes.

Een zwarte jurk met tooi van ragfijne, veelkleurige draden. Een schouderstuk met daaraan bungelend een miniatuurvogelkooitje, dat zijn eerste leven in het poppenhuis van een kind zal hebben doorgebracht. Een etherische set in gebroken wit met bloemstelen die oprijzen vanuit een op de rok geappliqueerde vaas en tot bloei komen op de bijbehorende blouse. Een zandkleurig wollen vestje met uit de zakken groeiende, geborduurde takjes met bruine bloemknopjes. En stoere knooplaarzen overgroeid door ranken.

Ontroerend vond ik een crèmekleurige muts op de wand, met vage vlekjes die duidden op een vorig leven. Gonen appliqueerde er twee geborduurde bloempjes op, als oogjes die je onbevangen aankijken. De ziel van het object valt hier samen met Dan’s ingreep.

Eveneens dit jaar presenteerde Dan Gonen een met de hand ingenaaide, genummerde, beknopte publicatie over zijn werk. Daarin spreekt hij over kleding als taal en het mysterieuze proces waarin woorden kunst worden. Zo is het ook bij draagbare objecten waarin de eindeloze variëteit aan stoffen in verschillende technieken, met uiteenlopende motieven en texturen volgens Gonen als woorden functioneren. Gespen, knopen en ritsen geven er accenten aan en door te knippen en te naaien ontstaat de vorm. De woorden worden gevormd door de afzonderlijke kledingstukken: een trui, jas, broek en schoenen. Samengevoegd ontstaan er zinnen. En als Dan Gonen er zijn hand over laat gaan, ontstaat er kunst – draagbare poëzie.

‘The role of wearable objects in human culture would then evolve from fast consumed fashion garments to a meaningful language in itself.’

Dan Gonen (2019)

Dan Gonen (Israël, 1978) studeerde af aan de Gerrit Rietveld academie in Amsterdam, en heeft zich gespecialiseerd in zeefdruk en textiel aan de Universität für angewandte Kunst in Wenen, Oostenrijk. Zijn werk wordt gepresenteerd in Nederland en het buitenland. Hij woont en werkt in Amsterdam.

Dan Gonen

Rietveld Academie Mode

Kunstmuseum Den Haag, Fashion NL – Next Generation