_{Jet en Ricardo | tekening van Marcel Pinas | 1 januari 2020}

Tegen het decor van de huidige Black Lives Matter-beweging moest ik onlangs denken aan ‘Black Man’ uit 1976 van Stevie Wonder. Via de autoradio was op dat moment echter een heel ander nummer te horen, niet eens van Wonder, en pats – toch was daar ineens die jeugdherinnering. Als kind heeft dit lied veel indruk op me gemaakt, maar ik had het al jaren niet meer gehoord. Hoe actueel is het nog altijd, realiseerde ik me nadat ik ‘Black Man’ thuis terugvond op YouTube. Zorgwekkend. ‘Het nummer stond op een van de slechts twee popalbums die de verder juist zo rijke muziekcollectie van mijn vader telde: ‘Songs in the Key of Life’. 

Ik heb ‘Songs in the key of life’ zo vaak gedraaid dat ik ook nu nog in iedere korte stilte aan het einde van een nummer het volgende al in mijn hoofd hoor. Zelfs de teksten zing ik zo’n veertig jaar na dato moeiteloos mee, heb ik gemerkt. Met het beetje Engels dat ik leerde in de laatste twee klassen van de lagere school probeerde ik die te vertalen en te duiden. De lyrics maakten deel uit van de met een bruin- en caramelkleurig wolkpatroon versierde elpeehoes. Hierdoor kon je meelezen en -zingen terwijl je luisterde en dat deed ik graag. De muziek nam me mee in de wereld van volwassenen die je als kind al voorvoelt: liefde, verlangen, verdriet, spiritualiteit, sociaal onrecht, eenzaamheid en melancholie.

Elk nummer ontketende een minispeelfilm in mijn hoofd, vooral de liedteksten ‘Village Ghetto Land’ over armoede en misdaad in de Afro-Amerikaanse getto’s en het genoemde ‘Black man’ dat in wezen een geschiedenisles is, vervat in een lied. Stevie Wonder bezingt daarin de maatschappelijke prestaties van mensen van kleur. Ik hield van het trotse, opzwepende karakter ervan en de vele muzikale en tekstuele herhalingen. De bewijsvoering die aan het einde van het nummer wordt geleverd door kinderen ‘in een klaslokaal’ een schier eindeloze lijst namen van belangrijke historische figuren – van kleur maar óók wit – te laten scanderen is me vooral bijgebleven. Glashelder bracht Wonder daarmee over: het belang van dit soort kennis en de volstrekt logische overtuiging dat alle mensen gelijk zijn en bijdragen leveren aan onze wereld.

“This world was made for all men.”

“This world was made for all men”, zong Stevie Wonder in 1976. Laten we vooral blijven ‘meezingen’ en graag een beetje luid.

---

Concert Stevie Wonder, Ahoy Rotterdam, september 2008

Over Stevie Wonder (*1960, Saginaw – Michigan, USA)

Stevie heet eigenlijk Steveland en zijn achternaam is niet Wonder, maar Judkins of Morris (waarom is een heel verhaal). Doordat hij te vroeg geboren wordt en te veel zuurstof toegediend krijgt in de couveuse verliest hij zijn gezichtsvermogen. Op zevenjarige leeftijd begint hij met piano spelen. Ook leert hij zichzelf als kind mondharmonica spelen, drums, bongo’s en basgitaar, en zingt hij in het kerkkoor. Met elf jaar sluit hij, geholpen door zijn moeder, zijn eerste platencontract af met Motown. Zijn opleiding volgt hij aan de Michigan School for the blind, waarbij hij in zijn vrije tijd veel te vinden is in muziekstudio’s. Zijn eerste singles en elpees leveren niet direct succes op, maar vanaf 1963 is het raak. Hij breekt internationaal door als zanger, componist en multi-instrumentalist.

Toch overweegt Stevie Wonder tegen het einde van 1975 serieus om de muziekindustrie vaarwel te zeggen. Hij wil zich in Ghana vestigen om te werken met kinderen met een beperking. Op het nippertje bedenkt hij zich, zet de voorbereidingen voor zijn afscheidsconcert stop en tekent een nieuw contract bij Motown, onder het beding van volledige artistieke vrijheid. Een jaar later verschijnt de dubbelelpee ‘Songs in the Key of Life’ die wordt overladen met prijzen. Zijn magnum opus wordt nog altijd beschouwd als een van de belangrijkste elpees uit de geschiedenis van de popmuziek.

‘Black Man’ is een van de door Wonder in samenwerking met Gary Byrd geschreven tracks op het album. Zijn verlangen naar wereldwijde raciale gelijkheid en harmonie klinkt er luid en duidelijk in door. Met de eerste regel verwijst hij naar de Afro-Indiaanse Crispus Attucks (1723-1770) die wordt beschouwd als de eerste man van kleur die werd gedood tijdens de Amerikaanse Revolutie, de ‘Boston Massacre’. De in de liedtekst gebruikte terminologie waarmee verschillende etnische groepen worden aangeduid (zwart, bruin, geel, rood, wit) wordt vandaag te dag niet meer breed geaccepteerd.

In 2008, het jaar dat ik samen met Ricardo Stevie Wonder live hoor zingen in Ahoy Rotterdam (mijn eerste grote popconcert ooit), ontvangt hij uit handen van de toenmalig president Barack Obama de bijzondere Gershwin Prize.